Etyczne działania i postawy ludzi prawych i dobrych na podstawie książki Tadeusza Kotarbińskiego Żyć zacnie
Oglądając na przykład jakiś film, gdzie panuje biedota czy nędza a matka jest zmuszona sprzedać swoje małe dziecko, by wyżywić to drugie to zastanawiamy się czy dokonała słusznego wyboru o ile można taką sytuację nazwać słuszną. Ciągle musimy poświęcać jakąś sprawę jednych, leżących nam na sercu by móc doprowadzić jakąś sprawę jakiś innych do pomyślnego końca.. W takich sytuacjach często zadajemy sobie pytanie: Oszczędzać ile się da, tych którzy znaleźli się po przeciwnej stronie barykady, ani jednego ciosu ponad bojową konieczność…Ale skąd się bierze obowiązek opiekuńczej postawy wobec istot, z którą nie jesteśmy czasami związani żadną więzią? Chyba odpowiedzią na to pytanie będzie baczne słuchanie się w głos własnego sumienia. Skłania ono do pomocy i czynu opiekuńczego względem drugiego człowieka, któremu możemy i potrafimy zapobiec.
Etyka niezależna jest niezależna jeszcze w tym sensie, że własnego głosu sumienia nie da się zastąpić głosem cudzym. Każdy z nas, niezależnie od kogokolwiek innego, odwołuje się przede wszystkim do własnego sumienia. Ono jest dla każdego z nas sędzią nad sędziami. To właśnie ono wydaje w każdej sprawie moralnej sąd surowy, bezwzględny i ostateczny.
Etyka obejmuje trzy wielkie działy: naukę o życiu szczęśliwym, naukę o praktyczności działań, i naukę o tym jak trzeba żyć, aby zasłużyć na miano porządnego człowieka. Pierwsza z nich nazywana czasem hedonistyką, felicytologią lub biotechniką. Dla nas najistotniejszą jest nauka o tym jak trzeba żyć. Weźmy sobie nasz przykład z czynami haniebnymi . Nędznikiem jest okrutnik, tchórz, oszust, bezwstydny, wyzbyty godności, nałogowiec. Przeciwnie zasługują na szacunek ludzie za swoją dobroć, wyrażoną w czynach, za czyny odważne, męskie i bohaterskie, za prawość niezachwianą i za opanowanie. Wiadomo, że za ofiarę heroiczną należy się większy szacunek niż za wyrzeczenie się rozrywki dlatego, by pomóc dziecku w odrabianiu lekcji na jutro , a wiedzenie i porzucenie dziewczyny, która zaufała uwodzicielowi, bez porównania podlejszym jest czynem niż zrobienie awantury w barze bo spożyciu większej ilości trunków alkoholowych.
Istota oceny etycznej tkwi nie w jakichkolwiek nadprzyrodzonościach, lecz w pewnych prostych częstych a wymagających zmagania się wewnętrznego stosunkach międzyosobniczych.” Ten zasługuje na szacunek i doznałby szacunku(…) godnych szacunku, kto się zachował tak, jak się zachować przystoi dzielnemu opiekunowi w obliczu niebezpieczeństw. Pogardy zaś godni są jako tacy, co postępują tak, że na nich w podobnych sytuacjach liczyć nie można.”
Wróćmy do sumienia. Pomimo iż nasze sumienie jest odpowiedzią na pytanie czego robić lub nie, to zdarza się tak, że w wielu przypadkach zostawia nas bez odpowiedzi, dostatecznie poinformowane o rzeczach i prawidłowościach. Zostajemy bez odpowiedzi co robić, by się zachować tak, jak się powinien zachować porządny człowiek. Pozaetyczna potrzeba ładu i wkładu w całość działań domaga się decyzji określonych. Ilekroć głos sumienia nie potrafi ich dostarczyć to musimy sięgnąć do innych źródeł. Takim źródłem rozeznania etycznego może być postawa pedagogiczna. Nakierunkowuje ona człowieka jak ma postępować w różnych sytuacjach. Nie mogąc odpowiedzieć na pytanie, co trzeba robić w danej sytuacji społecznej, aby uczynić zadość naprawdę, umiemy częstokroć odpowiedzieć na pytanie, jak postępując w takiej sytuacji przyczyniamy się do wyrabiania w ludziach usposobienia opiekuna spolegliwego.