Faust Socyn

(Fausto Sozzini, Faustus Socinus) (ur. 1539 w Sienie - zm. 1604 w Lusławicach). Włoski reformator religijny, teozof, pisarz, poeta. Twórca socynianizmu.

Podważył pogląd na zgubny wpływ grzechu pierworodnego na naturę ludzka. Wypowiadał się na temat zdolności rozumu do odróżniania dobra od zła oraz wolności woli. Wskazywał na potrzebę zjednoczenia rozbitego chrześcijaństwa w oparciu o kilka fundamentalnych prawd wiary i wspólnie wyznawanych idei etycznych.

Za wielkie zło uważał wojny, karę śmierci i tortury. Chciał respektowania zasad tolerancji i wolności sumienia. Z tymi ostatnimi postulatami w pełni się identyfikuję.

August Comte

(właściwie Izydor Maria August Franciszek Ksawery Comte) (urodzony 17 lutego 1798 w Montpellier - zmarł 5 września 1857 w Paryżu) - francuski filozof i pozytywista, twórca socjologii.

Comte, podobnie jak Hegel, zajmował się prawami rozwoju myśli ludzkiej i twierdził, że myślenie naukowe jest ostateczną fazą w ewolucji według następującego schematu trzech stadiów rozwoju:

faza teologiczna - faza metafizyczna -faza pozytywna. Comte nakreślił podstawy filozofii pozytywistycznej. W systemie Comte'a nauka pozytywna była tylko częścią doskonałego ustroju społecznego, który postulował. Idealnym celem społeczeństwa miało być doskonalenie natury ludzkiej. Jednak jego postulaty w tym zakresie okazały się dziwaczne: postulował ustanowienie kultu ludzkości, postępu i Ładu, którego kapłani mieliby monopol na nauczanie i medycynę oraz sprawowaliby cenzurę.

Bronisław F. Trentowski

(1808–69), filozof, pedagog i publicysta; gł. przedstawiciel polskiej filozofii narodowej. 1838–47 wykładowca uniw. we Fryburgu. Od 1840 publicysta „Tygodnika Literackiego”, „Roku”, „Biblioteki Warszawskiej”, „Orędownika Naukowego”. Głosił koncepcję filozofii narodowej, filozofii wyrosłej na gruncie swoistych cech narodu polskiego i służącej narodowi w realizacji jego misji dziejowej, oraz program „pedagogiki narodowej”; w psychologii wprowadził pojęcie indywidualnej, jednostkowej „jaźni”, społeczeństwo zaś traktował jako zbiór „jaźni”.

Był autorem „filozofii jaźni”, na która składała się filozofia Boga, filozofia człowieka i filozofia religii. Ważna była tu teza zasadniczej jednorodności człowieka z Bogiem.

Wolność według Trentowskiego stanowi niezbędny warunek rozwoju jednostki i postępu społecznego. Wolność jest wartością pożądaną, ponieważ jest użyteczna. W życiu społecznym obejmuje wolność sumienia, myśli, głoszenia i wyrażania opinii, swobodę gustów i zrzeszania się.